Słownik archeologiczny. Podstawowe pojęcia

Słownik archeologiczny — brzmi to poważnie, jednak postaram się podać wam podstawowe pojęcia związane z archeologią w prosty sposób i pokazać ją nieco od kuchni.
„Podstawowe pojęcia” to pierwsza część, która zawiera te naprawdę podstawowe terminy. Kolejna część to „na wykopie” ze słowami związanymi z brudną robotą archeologa, która daje jednak najwięcej satysfakcji. Kolejne jakie mi teraz przychodzą do głowy to „dobre do datowania”, „wszystko o megalitach”, „starożytne gary”, „archeologia nie jedno ma imię”.
Jeżeli macie pomysły na następne napiszcie mi to w komentarzu.

Wszystkie definicje postaram się podać wam normalnym językiem bez naukowej nowomowy, która czasem utrudnia zrozumienie prostych spraw.

 

 

slownik archeologiczny

 

Archeologia.

 

 

Archeologia bada przeszłość na podstawie tego, co człowiek po sobie zostawił. Mogą to być rzeczy materialne jak ceramika, pozostałości domów czy groby, a w nich doczesne szczątki przodków wraz z tym, co im na drogę w zaświaty dano. Te pozostawione nam ślady nazywamy źródłami archeologicznymi.

 

Źródło archeologiczne

 

 

Źródło archeologiczne to całość tego, co człowiek stworzył, przetworzył, ale i to, co zmienił w środowisku naturalnym, w którym przyszło mu żyć.

 

Ze względu na dostępność źródeł archeologię można podzielić na trzy podstawowe rodzaje:

Archeologię prehistoryczną, która bada to, co znajdzie lub wykopie.

Drugi rodzaj nie zawsze jest wyróżniany, a jest to archeologia protohistoryczna. Poza tym, co sama znajdzie lub wykopie, od czasu do czasu trafia ona na uzupełnienie informacji w postaci źródeł pisanych pochodzących jednak spoza badanego stanowiska, czasu, kultury. Dobrym przykładem jest tu Herodot opisujący wiele ludów znanych Grekom, chociaż niektóre z nich nie miały własnego pisma jak na przykład Scytowie. Informacje na piśmie mamy więc z drugiej ręki.

Archeologia historyczna posiada za to źródła pisane, które są bogate i stanowią równoległą ścieżkę informacji o badanym miejscu i czasie.

 

Kultura archeologiczna.

 

 

Kultura archeologiczna nie ma związku z językiem, rasą czy tym, co dzisiaj nazywamy narodowością ludów ją tworzących. Zwykle o wymienionych cechach nic nie wiemy, więc branie ich pod uwagę jest praktycznie niemożliwe.
Kultura archeologiczna to pozostałości, jakie zostawiło społeczeństwo zamieszkujące lub użytkujące jakiś teren a mające zbliżony, lub taki sam styl życia. Mowa tu o rodzaju gospodarstw domowych, osad, rodzaju gospodarki, stosowanego obrządku pogrzebowego, rodzaju używanych narzędzi, ceramiki, technik ich wytwarzania. Jak widzicie, jest sporo cech, które powinna spełnić kultura archeologiczna. O jej twórcach mówi się zwykle „lud”, jednak znowu mamy tu użycie tego słowa bez odniesienia do języka, rasy, czy przynależności do jakiegoś narodu.

 


Lud w archeologii to po prostu ludzie żyjący w danym czasie na pewnym terenie, bez wchodzenia w szczegóły kim byli, za to skupieniu się na tym, jak żyli.


 

Szerzej o kulturze w archeologii przeczytacie tu — Czym jest kultura archeologiczna – słownik archeologiczny

 

Podobne kultury archeologiczne z danego czasu łączy się w kręgi kultur. Czasem tych elementów wspólnych jest sporo, a czasem dominuje jeden, za to mocny. Za przykład niech posłuży krąg kultur pól popielnicowych – to naprawdę duże cmentarze ciałopalne z brązu występujące w wielu kulturach tego okresu.

 


W archeologii pojęcie kultury ma jedynie znaczenie w klasyfikacji, porządkowaniu informacji o tym, co wykopano.


 

 

Namacalne owoce działań człowieka to obiekty archeologiczne i artefakty.

 

Obiekt archeologiczny.

 

 

Obiekt archeologiczny to najczęściej duży, nieruchomy zabytek archeologiczny jak gród, dom, świątynia, grób.

Słowo najczęściej jest tu kluczem. Teoretycznie te obiekty miały po wsze czasy być częścią danego miejsca, jednak ludzka pomysłowość i chciwość nie zna granic, więc nic nie jest pewne.

 

Ogromny ołtarz z Pergamonu miał być jednym z takich architektonicznych cudów stworzonych przez człowieka. Dzisiaj jest w Berlinie. Jego historie przeczytacie tu Miasta Apokalipsy – Pergamon. Pergamonmuseum w Berlinie, tam stoi tron szatana.
Przykłady podobnego przemieszczania obiektów archeologicznych znajdziecie w prawie każdym muzeum.

 

 

Artefakt

 

 

Artefakt w archeologii to każdy obiekt zmieniony ludzką ręką.
Zwykłe kamienie z rzeki przeniesione na inne miejsce stają się artefaktami.
W przeciwieństwie do stacjonarnego obiektu artefakt łatwo przenieść. Jest nim wszystko: od kawałka ceramiki przez ozdoby, broń, ubranie, wozy po machiny oblężnicze.

 

Stanowisko archeologiczne

 

 

Artefakt i obiekty archeologiczne są znajdowane na stanowisku archeologicznym. Jest to miejsce, w którym je odnaleziono. Może to być osada zamieszkiwana przez ludzi bardzo długo, ale może też być miejsce gdzie ludzie przysiedli na kamieniu i naprawiali narzędzia, pakowali zebrane owoce, oprawiali upolowane zwierzaki lub zmarli w drodze jak Ötzi — Człowiek Lodu.

 

Jak na razie archeologia może wam się wydać ciekawa tylko dla kujonów. To jednak nie jest ich środowisko naturalne, chociaż niektórzy przeżywają w nim długie lata 😉
W kolejnych częściach pokaże wam, że archeolog to bardziej Sherlock Holmes nie zaś zawadiaka Indiana Jones.

 

Nim jednak do tego przejdziemy jeszcze dwa istotne pojęcia: teoria i hipoteza.
Obydwa żyją swoim życiem nie tylko w archeologii jednak kształtują jej obraz. Różni je jeden za to bardzo istotny drobiazg.
Teoria musi mieć jakieś podstawy, można o niej dyskutować, bronić, obalać. Hipoteza, to po prostu czyjś pomysł, założenie bez twardych podstaw, a mówiąc wprost – to gdybologia. Nie da się jej ani obronić, ani z nią dyskutować, bo nie jest zakotwiczona w faktach. Albo się z nią zgadzasz, albo nie.

 

Tyle w tej części. Czekam na wasze propozycje.

 

Beata

 

 

Brak komentarzy

Komentarze trzymające się tematyki artykułów na Podkopie są publikowane niezależnie od tego, czy są pozytywne czy negatywne. Te zawierające wulgaryzmy, hejterskie, spamujące linkami niezwiązanymi z komentowaną treścią, nie są publikowane. Obrażanie innych komentujących, osoby wymienione w artykule lub mnie, autora Podkopu, zaowocuje blokadą konta.

Zostaw komentarz

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.

Translate »