Uszebti to małe figurki przedstawiające ludzi, najczęściej takie minimumie. Większość jest mała, kilkucentymetrowa, ale trafiają się też, zwłaszcza te pochodzące z  okresu Nowego Państwa, wieksze, mierzące do kilkudziesięciu centymetrów.
Były zrobione z gliny, wosku, drewna, czasem brązu ale najczęściej fajansu. Towarzyszyły umarłym Egipcjanom w ich grobach praktycznie od zawsze.

Uszebti, szabti , szawabti – tak bywały nazywane. Słowa te można przetłumaczyć jako „odpowiadający”.
Figurka ożywała w zaświatach po wypowiedzeniu pewnej formuły i stawiała się, by wykonać prace zamiast swojego właściciela.
Mówiła „Oto jestem!” –  była gotowa do pracy.

Uszebti pochadż z czasów panowania 26 dynastii, VI wiek p.n.e. © The Trustees of the British Museum. Na licencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0).

Po co Egipcjanie zabierali do grobów te figurki?

Egipcjanie wierzyli w życie pozagrobowe.
Gdy ich ciała leżały w grobie – oby wiecznie, bo tak pragnęli, ich duchowa część  mogła prowadzić nowe życie na Polach Jaru, czyli takim dziwnym egipskim raju.
Napisałam dziwnym, bo w tym raju każdy musiał pracować by zapewnić sobie pożywienie. Można powiedzieć, że w egipskim życiu po śmierci wszyscy stawali się równi i zostawali… rolnikami.
Uprawa ziemi, nawadnianie, polowanie, gotowanie – tak, bo jeść w tym raju trzeba, a to dość męczące zajęcia, zwłaszcza dla arystokratów i króla. Nie bardzo im się podobała perspektywa wiecznego pracowania w pocie czoła, własnymi rękoma.
Trzeba było znaleźć wyjście z tej kłopotliwej sytuacji.
Najlepszym rozwiązaniem było by zabrać w zaświaty niewolników, którzy wykonają bez szemrania te wszystkie męczące i nudne zajęcia.

Początkowo zabierano w zaświaty dwie figurki, później kilka ale już taki Echnaton żyjący w XIV w p.n.e. miał ich kilkaset w grobie.
Te maleńkie figurki – uszebti są czasem wykonane z ogromną dbałością o szczegóły. Takie małe dopieszczone cacka. Mają własne trumienki, czasem są schowane po kilka w zdobionych skrzynkach.

Uszebti ze zbiorów Metropolitan Museum of Art. Pochodza z czasu panowania 18 dynastii, sadatowane na XIV wiek p.n.e. Domena publiczna.

Uszebti ze zbiorów @The Brooklyn Museum . Pochodza z czasu panowania 21 dynastii, sadatowane na X/XI wiek p.n.e

Bywają też uszepti mniej starannie wykonane, by nie powiedzieć toporne. Wszystko zależało od czasu, w którym powstały i osoby, która zleciła ich wykonanie dla siebie.
Bywały czasem podobizną zmarłego – miały go w końcu reprezentować w zaświatach, były jak takie małe awatary zmarłego. W rękach trzymały motyki, worek – to co jest potrzebne do pracy w polu.

Znikają z grobów pod koniec panowania Ptolemeuszy w Egipcie. Ostatnimi władcami  z tej dynastii byli Kleopatra i jej mały syn Cezarion. Tak, to ta Kleopatra od romansowania z Cezarem i Markiem Antoniuszem.

Jest ich dużo, są praktycznie w każdym muzeum mającym coś z kolekcji egipskiej.

Pod tymi linkami znajdziecie kilka takich kolekcji uszebti:

Brooklyn Museum,
British Museum

W miniaturce na gorze drewniana skrzynia dla uszebti i one same  ze zbiorów Metropolitan Museum of Art. Pochodza z czasu panowania 19 dynastii, sadatowane na XII wiek p.n.e. link. Domena publiczna.

Do napisania

Beata

Uważasz, że artykuł może się komuś przydać – prześlij go dalej.
Chcesz być informowany o nowych wpisach na Podkopie subskrybuj go na maila (w bocznej kolumnie strony).

Pomożesz mi w utrzymaniu i rozwoju Podkopu stawiając mi „kawę” lub zostając Patronem Podkopu.