Zastanawialiście się kiedyś czy są postacie opisane w Biblii znane z historii?
Ile takich postaci można znaleźć na jej kartach?
Kiedy żył Abraham, za panowania, którego faraona Józef był ważną postacią w Egipcie, w którym roku Mojżesz poprowadził Izraelitów ku wolności?
Mnie te i sporo innych pytań nie dawało spokoju odkąd pamiętam.
Oczywiście jest grupa ludzi, dla których to tylko legendy, bajki i opowieści dziwnej treści, więc według nich nie ma co szukać dowodów na prawdziwość przekazu, umiejscawiać go w konkretnym czasie.
Znajdą się też tacy, dla których to te wydarzenia miały miejsce, postacie chodziły po ziemi, ale tradycja uczy, kiedy i gdzie trzeba wszystko umiejscowić.
Tradycja rzecz święta, więc nie ma sensu i potrzeby grzebać czy aby ma ona rację.
Jest i trzecia grupa, do której należą osoby uznające Biblie za dobre źródło historyczne. Jedne wierzą w Boga, którego tam opisano inne nie, ale wszystkie mają otwarte umysły i nie szukają potwierdzenia z góry przyjętej tezy, nie dwoją się i troją, by udowodnić, że tradycyjne daty i lokalizacje są prawdziwe, ale badają, sprawdzają i szukają odpowiedzi.
Dobrym punktem zaczepienia są w tekście „twarde daty” i „twarde postacie”. Nazwałam „twardymi” te, które znajdziecie potwierdzone w pozabiblijnych źródłach.
Jest tego całkiem sporo.
Zacznijmy od władców i postaci starożytnych, o których mowa w tekście Biblii a są znane z innych źródeł.
Tych postaci jest naprawdę sporo. Dzisiaj podam wam tabelę 50 władców zamieszczoną jakiś czas temu na BAR, z podanymi latami ich panowania oraz przykładowym miejscem w Biblii gdzie o nich napisano. Daty są oczywiście przed naszą erą.
Jeżeli wiecie już kto, kiedy lub tylko mniej więcej kiedy panował, jakie prowadził wojny, stoczył bitwy, czasem do kogo napisał list, coraz łatwiej zacząć rysować sieć powiązań między ludźmi i wydarzeniami. Staje się ona coraz gęstsza i dokładniejsza z każdą nową informacją. Idąc tropem informacji, że coś miało miejsce „X” lat przed wydarzeniem „Z” cofacie się w czasie. Porównujecie informacje z tego okresu, jakie już macie ze źródeł pozabiblijnych jak imiona władców, zapiski urzędników itp. szukając w nich wskazówek, poszlak lub informacji bezpośrednio potwierdzających kolejne, coraz starsze wydarzenia, opisane w Piśmie.
Całkiem sporo ciekawych powiązań da się tak odkryć ale musicie odstawić na bok tradycję, bo ona często zaciemnia obraz.
Niżej lista 50 władców znanych ze Starego Testamentu a potwierdzona przez archeologie, historię. W następnym wpisie (wreszcie) przedstawię wam moje typy dat dotyczących Mojżesza i Abrahama oraz powiem, dlaczego tak uważam.
TU link do artykułu źródłowego.
Postacie opisane w Biblii znane z historii
Egipt
1 | Sziszak (Szeszonk I) | faraon | 945-942 | 1 Królów 11:40, etc. |
2 | So (Osorkon IV) | faraon | 730-715 | 2 Królów 17:4 |
3 | Tirhaka (Taharqa) | faraon | 690–664 | 2 Królów 19:9, etc. |
4 | Necho II | faraon | 610–595 | 2 Kronik 35:20, etc. |
5 | Hofra (= Apries) | faraon | 589-570 | Jeremiasza 44:30 |
Moab |
||||
6 | Mesza | król | IX w. | 2 Królów 3:4–27 |
AramDamaszek |
||||
7 | Hadadezer | król | połowa IX w. | 1 Królów 11:23, etc. |
8 | Ben-Hadad I | król | 844/842 | 2 Królów 6:24, etc. |
9 | Chazael | król | 844/842-800 | 1 Królów 19:15, etc. |
10 | Ben-Hadad III | król | VIII w. | 2 Królów 13:3, etc. |
11 | Rezin (Resin) | król | połowa VIII-732 | 2 Królów 15:37, etc. |
Północne Królestwo – Izrael |
||||
12 | Omri | król | 884–873 | 1 Królów 16:16, etc. |
13 | Achab | król | 873–852 | 1 Królów 16:28, etc. |
14 | Jehu | król | 842/841–815/814 | 1 Królów 19:16, etc. |
15 | Joasz (Jehoasz) | król | 805–790 | 2 Królów 13:9, etc. |
16 | Jeroboam II | król | 790–750/749 | 2 Królów 13:13, etc. |
17 | Menachem | król | 749-738 | 2 Królów 15:14, etc. |
18 | Pekach | król | 750?-732/31 | 2 Królów 15:25, etc. |
19 | Hoszea | król | 732/731–722 | 2 Królów 15:30, etc. |
20 | Sanballat Choronita | namiestnik Samarii pod panowaniem Persów | połowa V w. | Nehemiasza 2:10, etc. |
Południowe Królestwo – Juda |
||||
21 | Dawid | król Izraela przed podziałem | około 1010–970 | 1 Samuela 16:13, etc. |
22 | Uzzjasz (Azariasz) | król | 788/787–736/735 | 2 Królów 14:21, etc. |
23 | Achaz | król | 742/741-736 | 2 Królów 15:38, etc. |
24 | Ezechiasz (Hiskiasz) | król | 726–697/696 | 2 Królów 16:20, etc. |
25 | Manasses | król | 697/696-642/641 | 2 Królów 20:21, etc. |
26 | Chilkiasz | arcykapłan za Jozjasza | 640/639–609 | 2 Królów 22:4, etc. |
27 | Szafan | pisarz za Jozjasza | 640/639–609. | 2 Królów 22:3, etc. |
28 | Azariasz | arcykapłan za Jozjasza | 640/639–609 | 1 Kronik 5:39, etc. |
29 | Gemariasz | urzędnik za Jehojakima | 609–598 | Jeremiasza 36:10, etc. |
30 | Jehojachin (Jechoniasz / Koniasz) | król | 598–597. | 2 Królów 24:6, etc. |
31 | Szelemiasz | ojciec Jehuchala, urzędnika królewskiego | koniec VII w. | Jeremiasza 37:3, etc. |
32 | Jehuchal (Juchal) | urzędnik królewski za Sedekiasza | 597–586 | Jeremiasza 37:3, |
33 | Paszchur | ojciec Gedaliasza, urzędnika | koniec VII w. | Jeremiasza 38:1 |
34 | Gedaliasz | urzędnik za Sedekiasza | 597–586 | Jeremiasza 38:1 |
Asyria |
||||
35 | Tiglat-Pileser III (Pul) | król | 744–727 | 2 Królów 15:19, etc. |
36 | Salmanasar V | król | 726–722 | 2 Królów 17:3, etc. |
37 | Sargon II | król | 721–705 | Izajasza 20:1 |
38 | Sancherib (Sennacheryb) | król | 704–681 | 2 Królów 18:13, etc. |
39 | Adrammelech (Ardamullissu / Arad-mullissu) | syn i zabójca Sancheriba | początek VIIw. | 2 Królów 19:37, etc. |
40 | Asarhaddon | król | 680-669 | 2 Królów 19:37, etc. |
Babilonia |
||||
41 | Merodach-Baladan II | król | 721-710/703 | 2 Królów 20:12, etc. |
42 | Nabuchodonozor II | król | 604-562 | 2 Królów 24:1, etc. |
43 | Nebu-Sarsechim | urzędnik Nabuchodonozora II | początek VI w. | Jeremiasza 39:3 |
44 | Ewil-Merodach ( Awil-Marduk, Amel-Marduk) | król | 561–560 | 2 Królów 25:27, etc. |
45 | Belszazar (Baltazar) | syn i współregent Nabonida | 543?–540 | Daniela 5:1, etc. |
Persja |
||||
46 | Cyrus II Wielki | król | 559–530 | 2 Kronik 36:22, etc. |
47 | Dariusz I Wieki | król | 520–486 | Ezdrasza 4:5, etc. |
48 | Kserkses I ( Aswerus, Ahaswerus) | król | 486–465 | Estery 1:1, etc. |
49 | Artakserkses I | król | 465-425/424 | Ezdrasza 4:7, etc. |
50 | Dariusz II Ochos | król | 425/424-405/404 | Nehemiasza 12:22 |
Jak widzicie jest tego całkiem sporo.
Beata
Uważasz, że artykuł może się komuś przydać – prześlij go dalej.
Chcesz być informowany o nowych wpisach na Podkopie subskrybuj go na maila (w bocznej kolumnie strony).
Pomożesz mi w utrzymaniu i rozwoju Podkopu stawiając mi „kawę” 🙂
Skorzystałem przy okazji z linku do Biblical Archaeology Review, który Pani zamieściła – dziękuję. Pozdrawiam.
Proszę bardzo 🙂