Bergama, to nie duże miasto w zachodniej Turcji. Jest oddalone 30 km od brzegu Morza Egejskiego, leży na wysokości wyspy Lesbos, a 120 km na północ od Izmiru.

Miasto znane jest z tradycyjnie tkanych wełnianych dywanów. Do dzisiaj we wsiach w pobliżu Bergama, tka się je tak samo jak kilka wieków temu. Tureckie dywany różnią się od perskich węzłem, długością włosa i kolorystyką. Mnie kojarzą się ze starymi obrazami i babcinym pokojem, no ale o gustach się nie dyskutuje.

Portret małżonków Lorenza Lotto z 1524 roku, obecnie w zbiorach Ermitażu

Zwróćcie uwagę na dywanik modlitewny służący renesansowej parze za obrus.

Dywan o tym samym wzorze.

Na marginesie: Lotto był tym malarzem, który jako pierwszy zdobił freskami pałac w Watykanie ale nie przypadły one do gustu zleceniodawcy, czyli papieżowi  Juliusza II i zostały zamalowane  przez Rafaela. Lotto był związany z włoskim  Bergamo.

Kobierce tureckie na pewno podobały się Sobieskiemu bo spod Wiednia przytaszczył tego mnóstwo.

Drugie bogactwo okolicy to złoto. We wsi Ovacik (na zachód od Bergama) jest kopalnia dająca pracę i kasę regionowi ale i będąca jednym z większych trucicieli środowiska.

Tak wygląda dzisiaj okolica dawnego Pergamonu, miasta którego ruiny górują na wysokim wzgórzu nad okolicą.

Bergama widziane ze wzgórza pergamońskiego

Dzisiaj wzgórze pergamońskie podobnie jak i inne górujące nad okolicą wzniesienia są praktycznie nagie, jałowe. W starożytności były pokryte oliwnymi gajami.

Ruiny Akropolu, świątyń, murów itd. znajdują sie prawie 300 m wyżej niż poożone w dolinie dzisiejsze miasto Bergama. Ich widok robi wrażenie nawet z daleka.

Kiedy ludzie zamieszkali w okolicy Pergamonu?

Nie wiemy. Może byli to Hetyci, a może Arzawa.

Legenda mówi o Telefosie, który schronił się w pobliżu Pergamonu. Ten syn Herkulesa był w mieście czczony jako bohater. Był tak ważny, że umieszczono opowieść o nim na wielkim ołtarzu Zeusa. Być może legenda o Telefosie nie jest do końca fikcją. Miał on żyć w czasie wojny trojańskiej. To ten sam okres gdy do Anatolii przybywali uciekinierzy/koloniści, wypierani przez ludy morza z Grecji.

W Pergamonie najstarsze ślady to ceramika z IX/VIII w. p.n.e.

W VI-V wieku miasto było pod wpływem Sardes. Po upadku Krezusa dostało się pod panowanie Persów. Nie wiemy praktycznie nic o tym czasie na pewno, ani z przekazów , ani z wykopalisk.

Ksenofont wspomniał o mieście w „Anabasis”. Jest to opowieść o odwrocie armii Greckiej z Babilonii po bratobójczej bitwie między Cyrusem i Artakserksesem do jakiej doszło pod Kunaksa. Dzieje się to  w latach 401 -399 p.n.e. Na pewno będzie o tym specjalny odcinek na Podkopie. Temat i postacie są luźno związane z Biblią, ale tak ciekawe, że nie pominę tego tematu za nic.

Tak dochodzimy do Aleksandra Wielkiego. Jak większość znanego mu świata i Pergamon dostał się pod jego panowanie. To tu miał się urodzić i mieszkać z matką jego syn Herkules. Niestety tak Barsine, matkę małego Herkulesa, jak i jego samego spotkała w Pergamonie śmierć. Zostali zamordowani. Oj, nie dobrze było mieć dziecko z Aleksandrem. Tak matki jak i dzieci spotkał nieciekawy los. Za to dziwnie prorocze jest imię gościa który przyczynił się, wykonał lub inspirował to wytracenie rodu wielkiego wodza. Miał na imię Kassander.

Moneta z twarzą Kassandra

Pamiętacie Kasandrę , córkę króla Priama z Troi ?

To imię było kojarzone z nieszczęściem i złą wróżbą. Skoro jednak osoba o tym imieniu znalazła się blisko Aleksandra możemy chyba uznać, że nie był on przesądny.

Po śmierci Aleksandra i walkach między jego dawnymi towarzyszami broni miasto dostało się Lizymachowi. Pisałam o nim tu.

Dopiero jednak po jego śmierci, miasto przeżywa swój prawdziwy rozkwit. Początek tej dobrej passy  to czas gdy władzę nad miastem obejmują potomkowie Filetajrosa (281 – 263 p.n.e.), dawnego towarzysza Lizymacha. Niestety takiego, który zdradza gdy ma w tym lepszy interes. Dynastia, którą założył to Attalidzi. Pergamon pod ich rządami stał się potężnym miastem, stolicą królestwa.  

W kolejnej części będzie o rozkwicie miasta, o Galach. Tak takich samych Galach jak Asterix i Obelix. O tym co robili w Anatolii i co mieli wspólnego z Pergamonem.

Zapraszam.