Hetyci – na początek abc

Hetyci to lud, który właściwie do końca XIX wieku był uznawany za legendarny, bo istniał tylko na kartach Biblii.

 

Dzisiaj chcę wam przedstawić tylko takie małe abc historii Hetytów i to co na ich temat przez tysiąclecia mówiło jedynie jedne źródło – Biblia.

 

Hetyta to tłumaczenie słowa Hitti, którym nazywano ten stary lud zamieszkujący Bliski Wschód.
Pojawiają się Hetyci już w opowieści o Abrahamie. Efron, od którego patriarcha kupił pole i jaskinię przeznaczoną na grób dla Sary, a w przyszłości siebie, Izaaka i Rebeki, Jakuba i Lei, to Hetyta.

 

 

Rodzaju 23,10-20 „( A Efron siedział w pośrodku synów Hetowych. ) Tedy odpowiedział Efron Hetejczyk Abrahamowi, w przytomności synów Hetowych, przed wszystkimi, którzy chodzili w bramę miasta jego, mówiąc: Nie tak, panie mój, ale słuchaj mię: Pole to dam tobie i jaskinią, która jest w niem, dawam ją tobie; przed oczyma synów ludu mego, dawam ją tobie, pogrzebże umarłego twego. Tedy się pokłonił Abraham przed ludem onej ziemi; I rzekł do Efrona, w przytomności ludu onej ziemi, mówiąc: Raczej, jeźlić się zda, proszę, słuchaj mię: dam ci pieniądze za pole, weźmijże je ode mnie, a pogrzebię tam umarłego mego. I odpowiedział Efron Abrahamowi mówiąc mu: Panie mój, słuchaj mię. Ziemia ta stoi za cztery sta syklów srebra; ale cóż to jest między mną i między tobą? pogrzeb umarłego twego. I usłuchał Abraham Efrona; i odważył Abraham Efronowi srebro, jako był rzekł w przytomności synów Hetowych, cztery sta syklów srebra, tak jako szły między kupcami. I dostało się pole Efronowe ( które jest w Machpelu przeciwko Mamre, pole i jaskinia, która jest na niem, i wszystkie drzewa, które były na polu, które były na wszystkich granicach jego w około ). Abrahamowi w osiadłość przed oczyma synów Hetowych, i wszystkich, którzy wchodzili w bramę miasta onego. A tak pogrzebał Abraham Sarę, żonę swoję, w jaskini pola w Machpelu przeciwko Mamre, to jest Hebron, w ziemi Chananejskiej. I oddane jest pole i jaskinia, która była na niem, Abrahamowi w osiadłość grobu, od synów Hetowych. „

 

Hetytkami były synowe Izaaka i Rebeki.

 

Rodzaju 26,34-35  „Potem Ezaw mając czterdzieści lat, pojął sobie za żonę Judytę, córkę Beery Hetejczyka, i Basemat, córkę Elona, Hetejczyka.  Które się bardzo naprzykrzały Izaakowi i Rebece. „

 

Ziemia, którą zamieszkiwali jest opisana w Biblii jako miodem i mlekiem płynąca a to oznacza , że musiała być nie tylko żyzna ale i dobrze zarządzana.

 

Wyjścia 3,17 ”I rzekłem: Wyprowadzę was z utrapienia Egipskiego do ziemi Chananejczyka, i Hetejczyka, i Amorejczyka, i Ferezejczyka, i Hewejczyka, i Jebuzejczyka, do ziemi opływającej mlekiem i miodem „

 

Coś jeszcze wiemy z Biblii o lokalizacji kraju Hetytów – był on górzysty.

 

Lb 13,29 „Amalek mieszka w ziemi na południe, a Hetejczyk, i Jebuzejczyk, i Amorejczyk mieszka na górach; Chananejczyk zaś mieszka nad morzem, i nad brzegiem Jordanu. „

 

Mieli armie i królów, którzy w X wieku p.n.e. dysponowali dużą siłą i byli postrachem okolicy.

 

1 Królewska 10.28-29 „Przywodzono też konie Salomonowi z Egiptu, i towary rozliczne; bo kupcy królewscy brali towary rozliczne za pewne pieniądze. A wychodził i przychodził cug woźników z Egiptu za sześć set srebrników, a koń za sto i pięćdziesiąt. A tak wszyscy królowie Hetejscy, i królowie Syryjscy z rąk ich koni dostawali. „

 

 

2 Królewska 7,6 „Albowiem sprawił Pan, że słychać było w obozie Syryjskim grzmot wozów i tentent koni, i huk wojska wielkiego, i rzekli jeden do drugiego: Oto najął za pieniądze przeciwko nam król Izraelski króle Hetejskie, i króle Egipskie, aby przypadli na nas. „

 

Hetyccy żołnierze służyli w armii królów Izraelskich. Nie wiadomo, czy tylko z racji miejsca gdzie mieszkali byli lojalnymi poddanymi ale na to może wskazywać ten fragment:

 

2 Kronik 8,7-8 „Wszystek też lud, który był pozostał z Hetejczyków, i Amorejczyków, i Ferezejczyków, i Hewejczyków, i Jebuzejczyków, którzy nie byli z Izraela: Idący z synów ich, którzy byli zostali po nich w onej ziemi, których byli nie wygubili synowie Izraelscy, poczynił Salomon hołdownikami aż do dnia tego. „

 

Być może byli wśród nich też zwykli najemnicy.

 

1 Samuela 26,6 „I odpowiedział Dawid, a rzekł do Achimelecha Hetejczyka, i do Abisajego, syna Sarwii, brata Joabowego, mówiąc: Któż pójdzie ze mną do Saula do obozu? Odpowiedział Abisaj: Ja z tobą pójdę”.

 

Historia króla Dawida i Batszeby jest dosyć znana , a zwróciliście uwagę na to, że Uriasz, mąż Batszeby to Hetyta?

 

2 Samuela 11,2-3 „ I stało się przed wieczorem, gdy wstał Dawid z łoża swego, a przechadzał się po dachu domu królewskiego, że ujrzał z dachu niewiastę, myjącą się; a ta niewiasta była bardzo piękna na wejrzeniu. Tedy posłał Dawid, pytając się o onej niewieście, i rzekł: Azaż to nie Betsabee, córka Elijamowa, żona Uryjasza Hetejczyka? „

 

Według zapisu Biblii Hetyci nadal byli rozpoznawani jako oddzielna nacja z własnymi królami i silną armią za czasów Elizeusza – przełom IX /VIII w p.n.e.

 

2 Królewska 7,6 „Albowiem sprawił Pan, że słychać było w obozie Syryjskim grzmot wozów i tentent koni, i huk wojska wielkiego, i rzekli jeden do drugiego: Oto najął za pieniądze przeciwko nam król Izraelski króle Hetejskie, i króle Egipskie, aby przypadli na nas.„

 

Ostatni raz są wspominani w Księdze Ezdrasza mówiącej o wydarzeniach z V w p.n.e.

 

Ezdrasza 9.1-2 „A gdy się to odprawiło, przystąpili do mnie książęta, mówiąc: Nie odłączył się lud Izraelski, i kapłani, i Lewitowie od narodów tych ziem; ale czynią według obrzydliwości Chananejczyków, Hetejczyków, Ferezejczyków, Jebuzejczyków, Ammonitczyków, Moabczyków, Egipczyków, i Amorejczyków. Albowiem pojęli córki ich sobie i synom swym, a pomięszało się nasienie święte z narodami tych ziem, a ręka książąt i zwierzchności pierwsza była w tem przestępstwie.„

 

Tyle Biblia na temat tego ludu.
Nie traktowanie poważnie przekazu o jakimś wydarzeniu, miejscu, ludzie dlatego, że mowa o nim w jednym źródle to nie taka zła zasada, ale gdy argumentem na odrzucanie tych informacji jest nie liczba źródeł a tylko fakt, że to „To” źródło, czyli Biblia to już coś tu nie gra w rzetelności badań.
W czasach gdy Biblia była podważana jako wiarygodne źródło a stawianie jej na równi z takim Herodotem chociażby uznawano za śmieszne, z mroków zapomnienia, spod łopat archeologów wyszło na światło dzienne imperium Hetytów. Gdy na sam koniec XIX wieku odkryto tabliczki z Amarny, świat (przynajmniej ten historyków i archeologów) zrobił wielkie „Wow!”
Odnaleziono korespondencje faraonów z władcami innych krajów. Te zapisy dały wgląd w XIV w p.n.e. o jakim jeszcze niedawno można było tylko pomarzyć. Na tych tabliczkach pojawiają się Hetyci. Mowa o wojnach i handlu między faraonami a Hetytami. Odnaleziono też tabliczki z dziwnym pismem, kompletnie nieznanym. Wkrótce miało się okazać, że to zapiski hetyckie zrobione ich pismem w ich języku.

W 1906 H. Winckler zaczął kopać w miejscu, które okazało się być stolicą wielkiego imperium Hetytów – Hattusa.

 

 

Brama lwów Źródło

Brama lwów
Źródło

 

 

Skąd przyszli Hetyci

 

Oto jest pytanie. Jedni uważają, że z Kaukazu, inni, że z terenu Grecji.
Na pewno zajmowali środkową Anatolię krok po kroku, asymilując starą ludność tego regionu.
Byli na tyle konsekwentni i silni, że wyparli stąd wpływy Asyryjczyków.
Ich historia w Anatolii zaczyna się gdzieś w XX w p.n.e. i kwitnie do XII w p.n.e. czyli do pojawienia się w Anatolii i na całym Bliskim Wschodzie oraz w Północnej Afryce tzw. „ludów morza”.
Wspominałam wam już o nich kilkakrotnie. Była to ludność przybyła…no właśnie w sumie nie wiadomo do końca skąd ale z północy. Szli całymi rodzinami zajmując kolejne krainy. Czasem asymilowali się z ludnością miejscową a czasem doprowadzali do upadku kwitnących kultur jak Hetytów w Anatolii.
Dzisiaj takie wędrówki ludów nazywamy ładniej emigracją. Niekontrolowany napływ ludności obcej etnicznie i kulturowo miał miejsce wielokrotnie, ma i dzisiaj. Zawsze zmienia on kraje, które zaleje. Często powoduje upadek wielkich kultur i militarnych potęg.
Stolica Hetytów Hattusa spłonęła. Są teorie , że w wyniku walki z „ludźmi morza” ale wiele zdaje się też wskazywać na to, że Hetyci odeszli z tego miejsca wcześniej. Być może sami podpalili pustą już stolicę.
Na terenie poza Anatolią przetrwali do mniej więcej VIII w p.n.e.

 

Jak wyglądali Hetyci

 

Łatwo ich rozpoznać po wysokich czapkach przypominających czapy skrzacie i butach z zawiniętym noskiem.

 

 

Hetyci w swoich skrzacich czapach. Źródło

Hetyci w swoich skrzacich czapach.
Źródło

 

To tyle na początek o tym ciekawym i niezwykłym ludzie.
Zdradzę wam też w sekrecie, że mam swoją gdybologiczną teorię gdzie odeszli mieszkańcy Hattusa. No nie do końca tylko gdybologiczną, bo są mocne poszlaki na jej poparcie.

 

Beata

 

 


Uważasz, że artykuł może się komuś przydać – prześlij go dalej.
Chcesz być informowany o nowych wpisach na Podkopie subskrybuj go na maila (w bocznej kolumnie strony).

Pomożesz mi w utrzymaniu i rozwoju Podkopu stawiając mi „kawę” lub zostając Patronem Podkopu.

 


 

8 komentarzy

  • Tomik 22 października, 2015 at 13:50

    Bardzo dziękuję za wszystkie artykuły. Czekam na kolejne. No i z chęcią usłyszę Pani gdybologiczną teorię! 🙂

    • Podkop 23 października, 2015 at 04:07

      Gdybologia będzie ale przed nią kilka wpisów o Hetytach, o tym jak żyli, jak walczyli 🙂

  • Dawid 22 października, 2015 at 14:02

    Ciekawa książka o Hetytach to „Hetyci i ich sąsiedzi” Klengela. Swoją drogą, jakie książki możesz polecić o historii bliskiego wschodu w starożytności?

    D.

    • Podkop 23 października, 2015 at 04:30

      Tak, książka małżeństwa Klengel – Horsta i Evelyn, chociaż ma już ponad 40 lat nadal jest dobrym źródłem informacji o Hetytach. Do tego jest napisana normalnym językiem, dobrze się ją czyta.
      Przekrój historii tego regionu znajdziesz u Zabłockiej „Historia Bliskiego Wschodu w starożytności”, Marca Van De Mieroopa „Historia starożytnego Bliskiego Wschodu, ok. 3000-323 p.n.e.” czy Piotra Bielańskiego „Starożytny Bliski Wschód”.

  • henryka 24 października, 2015 at 12:00

    Tak jak kapitalizm, wybory, konsumpcjonizm i takie tam inne różne acz podobne zrozumiałam dopiero w latach 90-tych XX wieku, tak też dopiero teraz widzę realność w słowach ” wędrówka ludów”. Bardzo ciekawie o Hetytach, dziękuję i mam pytanie: z jakiej Biblii pochodzą podane cytaty?

    • Podkop 25 października, 2015 at 03:33

      To prawda- jak wyglądały wędrówki w praktyce do tego roku trudno było nam sobie wyobrazić tak naprawdę.
      Cytaty pochodzą z Biblii Gdańskiej.

  • Robert 17 stycznia, 2023 at 19:13

    Na pierwszy rzut oka – smerfy. Ale to jest pochód 100 bogów (a pewno było ich więcej) jacy zamieszkiwali teren imperium Hetytów. Imperium – to oznacza bardzo wiele różnych ludów. Scytowie (i Kimmerowie) mogli od nich co najwyżej odgapić stroje – jak my dżinsy Levi-Straussa albo Wranglera z USA.

    • Beata "Podkop" 21 stycznia, 2023 at 11:53

      Komentarz o ubiorze jest do artykułu o „5 ludach”, jak sądzę. Noszenie wranglerów czy levisów to nie „odgapianie” a ubieranie się w te same spodnie co mieszkańcy USA.
      Zdjęcie przedstawia procesję 12 bogów z Yazilikaya, a nie 100 bogów.
      Hetyci w „starych siedzibach” są obecni od XVII do XII wieku p.n.e.
      Kimmerowie, Scytowie, Sakowie dopiero około VIII wieku p.n.e. pojawiają się na ziemiach sąsiadujących z Bliskim Wschodem.

Komentarze trzymające się tematyki artykułów na Podkopie są publikowane niezależnie od tego, czy są pozytywne czy negatywne. Te zawierające wulgaryzmy, hejterskie, spamujące linkami niezwiązanymi z komentowaną treścią, nie są publikowane. Obrażanie innych komentujących, osoby wymienione w artykule lub mnie, autora Podkopu, zaowocuje blokadą konta.

Zostaw komentarz

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.

Translate »