Thera namieszła w datowaniu . Ogromne tsunami, powstałe po wybuchu wulkanu – jak pisałam w części 1 – uderzyło w wybrzeże Krety i zrujnowało je kompletnie.
Cios jaki ta katastrofa naturalna zadała kulturze minojskiej był śmiertelny.
Chociaż dogorywała jeszcze przez chwilę był to jej koniec.
Opowieść o pięknych pałacach Krety, kulturze, w której byk miał swoje znaczące miejsce co przetrwało w mitach Greków – w opowieści o potworze Minotaurze, zostawiam jednak na inną okazję.
Pisałam niedawno o egipskich przekazach gdzie pojawia się głód, ciemność, burza, katastrofy z każdej strony- to opowieść Ipuwera, tak bardzo zbieżna z biblijnym opisem plag jakie miały spaść na kraj faraonów.
Być może faraonem za panowania którego to się stało był Ahmose.
Wszystko ładnie tylko teraz pozostaje zadać pytanie o daty wybuchu wulkanu, klęsk o których mówi Ipuwer i upadek pałaców na Krecie.
Jak już wiecie, pisałam o tym w Steli Burzy faraona Ahmose – Egipt znowu tonie i Papirusie Ipuwera – jak kraj nad Nilem dotknęły plagi egipskie, można je datować na połowę XVI w p.n.e.
Przypominam wam, że wszelkie daty panowania faraonów opisanych przez starożytnych wydarzeń trzeba brać z bardzo dużym +/-. Zależnie od okresu jest to wahnięcie między 50 a 100 lat
Tak dla ułatwienia przyjmijmy datę 1550 p.n.e. jako nasz punkt X dla Ahmose. Ipuwer może być starszy nawet o półtorej stulecia ale może i załapać się na nasz punkt X.
Minojska Kreta miała upaść – jak chcą archeolodzy – między (ci mniej ortodoksyjni) 1500 r. p.n.e. a 1450 r. p.n.e.
Wybuch wulkanu był długo datowany gdzieś w okolicy roku 1500 p.n.e. ale gdy pobrano próbki, za robotę wzięli się wulkanolodzy i geolodzy, wyszła im data w okolicy roku 1620 p.n.e.
Wielkie „Ups!” – chce się powiedzieć.
Skoro fala tsunami zniszczyła Kretę, kataklizm został nawet odnotowany przez Egipcjan to jakim cudem mamy tak rozjechane daty???
No i zaczął się spór między archeologami, którzy mieli już ładnie poukładaną i wydatowaną historię kultur na Krecie, egiptologami, którzy nie chcieli robić aż takiej rewolucji w datowaniach egipskich na jaką się zanosi po tym datowaniu i wulkanologami oraz geologami wyposażonymi w daty C14 i wyniki dendrochronologii uzyskane z drewna z Thery.
Datowanie C14 ma wiele słabych punktów, o których pisałam wam w Datowaniu w archeologii jednak gdy ma poparcie w dendrochronologii to ciężko z nim dyskutować.
Mamy więc bigos w związku z Therą.
Źródło
Niby wszystko składa się ładnie w spójną całość, jest logiczny związek przyczynowo skutkowy między Therą-Kretą-Egiptem ale te daty, durne daty…
Co dalej z tym zrobić?
Dobre pytanie, bo albo wszyscy się mylą, albo rację mają geolodzy i trzeba przerabiać datowanie egipskie i minojskie, albo …no nie, wszyscy w tym wypadku racji nie mogą mieć.
Ja obstawiam geologów, że podali dobrą datę wybuchu wulkanu a reszta musi teraz przyglądnąć się datom i je podrasować tak, by pasowały do całości.
Trzy lata po napisaniu przeze mnie tego tekstu, w 2018 roku opublikowano wyniki nowych badań i dociekań, kiedy to Thera wyleciała w powietrze. Tym razem daty zaczynają mieć punkt styczny w połowie XVI wieku p.n.e. Pokrywa się to z panowaniem Ahmose, opowieścią o wielkiej burzy ze Steli Burz. Warto też pochylić się jeszcze raz nad Papirusem Ipuwera, bo wszystko zaczyna tu znowu pasować. Nauczeni doświadczeniem zobaczymy, co czas przyniesie — potwierdzi czy obali ten powstający porządek w datach.
Ten krótki wpis dedykuję tym którzy uważają, że archeologia wie wszystko i ma wszystko ładnie poukładane.
O datowaniu wybuchu na Therze przeczytacie TU (ang)
oraz tu Datierung der Katastrophe von Santorini (niem)
oraz The Date of the Minoan Santorini Eruption: Quantifying the ‘Offset’ (ang)
Badanie z 2018 roku Annual radiocarbon record indicates 16th century BCE date for the Thera eruption (ang)
Beata
Uważasz, że artykuł może się komuś przydać – prześlij go dalej.
Chcesz być informowany o nowych wpisach na Podkopie subskrybuj go na maila (w bocznej kolumnie strony).
Pomożesz mi w utrzymaniu i rozwoju Podkopu stawiając mi „kawę” lub zostając Patronem Podkopu.
