Zaratustra, reformator starej religii Iranu, prorok lub twórca nowej religii, jaką ma być zaratustrianizm, jest jedną z osób wymienianych jako pierwowzór Jezusa. Jego imię może brzmieć w literaturze z grecka — Zoroaster. Nie wiadomo, kiedy żył. Dzisiaj uczeni podają daty od prawie 2000 p.n.e. do 600 p.n.e.
Starożytni twierdzili, że żył 258 lat przed Aleksandrem Wielkim.

 

Informacje o nim i sposobie czczenia Boga Stwórcy, jakiego nauczał, można znaleźć w Aweście. Uczciwiej jednak jest powiedzieć – można było znaleźć w Aweście, która w 2/3 zaginęła już w starożytności. To, co ocalało, miało być zebrane ponownie w jedną całość między III a VI wiekiem n.e.
Nie znaczy to jednak, że dotrwało niezmienione do naszych czasów, bo najstarsze zachowane teksty pochodzą ze średniowiecza.
Najstarsza część Awesty nosi nazwę Gatha i ma być autorstwa Zaratustry. Są w niej fragmenty, gdzie pewne cechy języka wskazują na stare pochodzenie tekstu. To właśnie jest dla współczesnych badaczy argument za przesunięciem czasu życia Zoroastra gdzieś między 15 a 7 stulecie p.n.e.
On o sobie mówi, że jest kapłanem, znalazł protektora i wyznawcę w królu Wisztaspa.
Tak na imię miał ojciec Dariusza Wielkiego, który żył w VI wieku p.n.e. co się ładnie wpasowuje w te 258 lat przed Aleksandrem Wielkim.
Dariusz był czcicielem Ahura Mazdy — Boga Stwórcy, Boga Najwyższego, o którym nauczał Zaratustra. Dowodem na to jest to co kazał ten wielki władca wykuć w skale a przeczytasz o tym tu Behistun – inskrypcja Dariusza I. Klucz do odczytania pisma starożytnych Persów.

 

 

Przyjrzyjmy się teraz 12 punktom podawanym zwykle jako podobieństwa między Jezusem a bogami mającymi być jego pierwowzorami:

 

Zaratustra co prawda nie był bogiem a reformatorem religijnym, prorokiem.

 

1 zapowiedziany w proroctwach

 

Nie.

 

2 gwiazda zwiastuje jego narodzenie

 

Nie ma gwiazdy, jest blask, który na trzy dni przed narodzinami dziecka miał spaść na wioskę, w której mieszkali rodzice i sprawić, że ściany ich domu wyglądały, jakby płonęły.
Matka Zaratustry miała także lśnić, ale te „lśniące” tradycje nie należą do grupy najstarszych.
Jedna z tradycji irańskich mówi za to, że gwiazda będzie zwiastować narodziny zbawcy – Saoszjanta.

 

 

3 25 grudnia jako data urodzenia

 

Nie wiadomo, kiedy się urodził. Miejscem jego urodzenia mogła być Baktria. To kraina równie stara i ciekawa jak Sumer.

 

 

4 matka jest dziewicą

 

Zaratustra jak każdy normalny człowiek miał ludzkiego tatę i ludzką mamę. Starym zwyczajem byli oni małżeństwem i żyli ze sobą, jak na małżonków przystało.
Ciekawa jest za to wizja tego jak dusza zstępuje z nieba, a dzieje się to na przykład z deszczem. Krople wody spadają na rośliny, te są zjadane przez zwierzaki, ludzi i tą drogą dostają się do ciał przyszłych rodziców. Dalej jest już klasycznie – mama i tata płodzą potomka. Podobnie miało być z Zaratustrą.

 

 

5 nowonarodzonego odwiedzają 3 królowie

 

Nie ma królów, za to demony czyhają na jego życie od początku. Maleńki Zaratustra przepędza je pozbawiając mocy szczerym i serdecznym śmiechem.

 

 

6 ma 12 uczniów

 

Ma rodzinę, towarzyszy, uczniów, ale nigdzie nie pada liczba 12.

 

 

7 naucza

 

Był kapłanem, reformatorem i by jego reforma miała sens a sposób czczenia Stwórcy, jaki uznawał za dobry, się rozpowszechnił, musiał nauczać. Szło mu to jednak opornie i wiele lat zajęło przekonanie pierwszego człowieka do swojej wizji bogów, demonów i dobrych oraz złych sposobów oddawania im czci.

 

 

8 towarzyszą mu cuda

 

Były cuda, wizje, spotkania z istotami, które nazwalibyśmy archaniołami.

 

 

9 zostaje zabity

 

Umiera w wieku 77 lat. Są różne wersje jego śmierci, od tej ze starości po gwałtowny zgon, gdy zostaje zabity przez przeciwników swojego protektora lub w innej wersji kapłana starej religii.

 

10 zmartwychwstał po 3 dniach

 

Nie zmartwychwstał, ale za to będzie miał syna wiele stuleci lub tysiącleci — zależy od tego, kiedy chodził po ziemi Zaratustra — po swojej śmierci. Zaratustra ma zostać ojcem Zbawcy/Mesjasza, który przyjdzie na koniec czasów, by ostatecznie pokonać siły zła – Saoszjanta. To jego zrodzi dziewica, która wykąpie się w jeziorze przechowującym do tej pory nasienie Zaratustry. Według innej wersji Zbawców ma być 3, rodzących się co 1000 lat.

 

 

11 wstąpił do nieba

 

Jeżeli był dobrym człowiekiem, a zakładać nie wypada inaczej, to zgodnie ze swoim nauczaniem trafił w miejsce, które nazwać możemy niebem.

 

 

12 ma powrócić w czasach końca

 

Przy końcu czasów powróci Saoszjant – zaratustriański mesjasz prowadzący wiernych w czasie ostatecznej walki z siłami zła.

 

 

 

Zaratustrianizm i jego wariacje/herezje są bardzo ciekawe ze względu na widoczne w tu wspólne cechy wierzeń ludów indoeuropejskich. Daje on dobry punkt wyjścia, by zacząć zwijać nitki wierzeń z Azji, Europy, a nawet Bliskiego Wschodu i cofać się tym sposobem do tego co było na początku.
Poruszając temat zaratustrianizmu, wchodzi się jednak na minę dogmatów i poprawności politycznej w nauce, kulturze i tym, co wolno głośno mówić, by nie dostać po łbie.
Mówi się, że Zaratustra i jego nauki wywarły wpływ, zainspirowały, ukształtowały judaizm i chrześcijaństwo. Postarza się, moim zdaniem, na siłę tego reformatora cofając jego życie do połowy 2 tysiąclecie p.n.e.
Tak mówić wypada, trzeba, jest na czasie, ale widzę to inaczej.

 

Zaratustra jak to kapłan reformujący swoją religię mógł wykorzystywać stare przekazy, archaiczny język, który pewnie znał, jak na kapłana przystało i nadal być autorem części Awesty pisanej jednak 258 lat przed Aleksandrem Wielkim, a nie tysiąclecie.
Jeżeli mówimy o wpływie nauk Zaratustry na judaizm, to równie dobrze można powiedzieć, że to mieszkańcy królestwa Izraela i Judy mieli wpływ na tego reformatora i pchnęli do w nowe rozumienie Boga Stwórcy, dobrych i złych bytów duchowych oraz wielu innych spraw.

 

Radykalne stwierdzenie?

 

Biorąc pod uwagę ich obecnośc tuż obok dróg, którymi chadzać mógł Zaratustra, bardzo prawdopodobne patrząc na daty zawarte tu Datowanie wydarzeń biblijnych. Niewola babilońska.
Równie prawdopodobne co promowane zaratustriańskie rozumienie spraw przejęte przez judaizm, ale gorszące dla niektórych wręcz obrazoburcze.

 

Jest jednak jeszcze inne rozumienie tej reformy, wierność bogu Ahura Mazda, którą szczycił się Dariusz Wielki, kult, którego można najzwięźlej opisać jako w mówienie prawdy, myślenie dobrze i robienie dobrych rzeczy, dbanie o innych i odpowiedzialności za siebie, swoje słowa i czyny.
Wymaga ono przyjęcia założenia, że jest Bóg Stwórca, który mówi do ludzi, chociaż niekoniecznie tak jakbyśmy chcieli.
To trzecie spojrzenie jest mi najbliższe, jednak ma ono słaby punkt, którego jestem świadoma.
Dzisiejsze rozumienie doktryny i praktykowania zaratustrianizmu może znacznie się różnić od tego sprzed 2500 lat. Nie wiemy, co było w 2/3 Awesty, czego uczyła, nim ją na nowo zebrano około 3 wieku naszej ery, co spisano w średniowieczu.

 

Została tu jednak nić, która łączy się delikatnie z Biblią i mocnym sznurem z wierzeniami Scytów zamieszkujących stepy nadczarnomorskie, ziemie nad Morzem Kaspijskim i dalej w głąb Azji.

 

Zaratustra zostawił po sobie dobry spadek w postaci wskazania dobrej drogi, którą może iść człowiek, a budują ją dobre myśli, dobre słowa i dobre czyny.

 

Bibliografia w pigułce:
„Historia wierzeń i idei religijnych” tom 1 Eliade Mircea
„Bohaterowie, bogowie i demony dawnego Iranu” Składankowa Maria
„Historia Iranu” pod redakcją Anny Krasnowolskiej
„Religie starożytnego Bliskiego Wschodu” Pilarczyk K, Drabina J
Encyklopedia Iranica

Do napisania.

Beata

 

 

---

Uważasz, że artykuł może się komuś przydać – prześlij go dalej.
Chcesz być informowany o nowych wpisach na Podkopie subskrybuj go na maila (w bocznej kolumnie strony).

Pomożesz mi w utrzymaniu i rozwoju Podkopu stawiając mi „kawę” lub zostając Patronem Podkopu.

 

---